Sanktuarium Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Rudach
Rudy leżą na południe od Gliwic, na szlaku do Raciborza. w pocysterskim, a obecnie parafialnym kościele w Rudach czczony jest Obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, który zdaniem historyków sztuki jest kopią Obrazu Matki Boskiej "Salus Populi Romani" znajdującego się w bazylice S. Maria Maggiore w Rzymie. Obraz został podarowany Cystersom w roku 1228 przez założycieli Rud, księcia Władysława Opolskiego i księcia Kazimierza. Dokument o darowiźnie pochodzi z roku 1252. Obraz Matki Boskiej Rudzkiej ma wymiary 114 cm x 73,5 cm i został malowany na lipowej desce z podkładem kredowym.
Opactwo Cystersów w Rudach powstało w połowie XIII wieku. Około roku 1260 do klasztoru w Rudach należało 11 wiosek, a między innymi dzisiejsze dzielnice Gliwic: Bojków i Wójtowa Wieś.
Jako datę powstania obecnego, gotyckiego kościoła, ktorego Konsekracja nastąpiła w roku 1303, przyjmuje się rok 1300. Na przestrzeni wieków kościół wielokrotnie przebudowywano. w latach 1723 - 1726 dobudowano od strony południowej barokową kaplicę Matki Boskiej, gdzie przeniesiono obraz Matki Boskiej zawieszony uprzednio w kościele, w miejscu obecnego wejścia do kaplicy. Konsekracji kaplicy dokonał w roku 1726 opat Józef II.
Na przestrzeni wieków niezliczone rzesze pielgrzymów wypraszały łaski przed Obrazem Matki Boskiej Rudzkiej. Cudowne wprost ocalenie klasztoru przed wojskami szwedzkimi podczas wojny trzydziestoletniej wzmocniło kult Obrazu i ruch pielgrzymkowy, który po sekularyzacji w roku 1810, wyraźnie zmalał, a to wskutek zakazu pielgrzymowania do Rud, wydanego przez rząd pruski i podtrzymanego przez ówczesnych właścicieli Rud.
Dekretem z dnia 28 maja 1995 r. Biskup Gliwicki ustanowił kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Rudach Diecezjalnym Sanktuarium Matki Boskiej Rudzkiej.
W sanktuarium rudzkim odbywają się między innymi następujące uroczystości diecezjalne; pielgrzymka osób chorych i niepełnosprawnych, pielgrzymka inwalidów słuchu, pielgrzymka Dzieci Maryi, pielgrzymka ministrantów, w drugą sobotę czerwca. Uroczystość Matki Boskiej Rudzkiej przypada w święto Nawiedzenia NMP, a obchodzona jest w ostatnią niedzielę maja.
Opactwo rudzkie od średniowiecza było nie tylko ważnym ośrodkiem religijnym, ale i ośrodkiem nauki posiadającym bibliotekę i skryptorium. Klasztor był także ważnym ośrodkiem kulturalnym i szkolnym na Śląsku.
W dniu 30 października 1810 roku, na mocy edyktu króla pruskiego Fryderyka Wilhelma II, nastąpiła kasata zakonu cystersów. Przy parafii pozostał jedynie kościół, a reszta opactwa przeszła na własność skarbu pruskiego Po aukcji mienia w 1811 roku klasztor przeszedł w prywatne ręce, zmieniając kolejno właścicieli i przeznaczenie. Przebudowany na siedzibę rodową pełnił taką rolę aż do jego spalenia w 1945 roku. Parafia rudzka włączona wpierw w struktury diecezji wrocławskiej, od 1972 roku znalazła się w granicach diecezji opolskiej, a od 1992 diecezji gliwickiej.
Budowę kościoła rozpoczęto po wprowadzeniu się do Rud całego konwentu zakonników. Tak jak wszystkie kościoły cystersów świątynia w Rudach dedykowana była Najświętszej Maryi Pannie Wniebowziętej. Jej konsekracja miata miejsce w roku 1303.
Kościół rudzki jest trójnawową bazyliką z transeptem i czworobocznym prezbiterium, po którego bokach umieszczone są pary kaplic. Kaplice te zostały przekształcone w okresie baroku. Budowla posiada charakterystyczne dla gotyku sklepienie krzyżowe z żebrami.
Prawdopodobnie ze względu na rosnącą cześć obrazu Maryi Pokornej, w latach 1723-1726, wybudowano na południowej stronie kościoła kaplicę Matki Boskiej.
Kaplica zbudowana na planie prostokąta, zamknięta jest ścianą południową o ściętych narożach. W ścianie tej znajduje się półkolista absyda ołtarzowa. W zaokrąglonych narożach kaplicy są cztery nisze muszlowe, obramowane kolumnami, z posągami archaniołów: Gabriela, Michała i Rafała oraz Anioła Stróża.
Fresk na sklepieniu kaplicy przedstawia Matkę Bożą adorowaną przez św. Bernarda. Wnęka absydy ujęta jest stiukową kotarą, podtrzymywaną przez dwa aniołki z kartuszem, a w zamknięciu absydy znajduje się okienko z glorią. Nad nim umieszczono Gołębicę - symbol Ducha Świętego. Ołtarz wykonany jest w stylu rokokowo-klasycystycznym. Nad tabernakulum, w ramie ujętej glorią promienistą, znajduje się obraz Matki Boskiej Pokornej.
Obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem według tradycji został przywieziony do Rud przez cystersów z Jędrzejowa. Tradycja mówi o roku 1228 jako dacie przybycia obrazu do Rud. Miał on być wtedy podarowany cystersom w Krakowie przez książąt raciborskich Kazimierza i Władysława. Badania naukowe nie potwierdzają jednak tej daty.
Obraz przedstawia postaci Matki Boskiej z Dzieciątkiem na lewym ramieniu w ujęciu do bioder. Badania laboratoryjne wykazały, iż obraz był wielokrotnie przemalowywany. Najstarsza warstwa określona została na XV wiek. Badania ikonograficzne i stylistyczne obrazu ukazały, iż obraz powstał około połowy XV wieku w warsztacie malarza związanego z Małopolską, któremu nie obce było życie zakonne. W XVI wieku u dołu obrazu dopisany został tekst modlitwy, która jest prośbą o opiekę nad Rudami.
Początek stale rosnącego kultu maryjnego i znaczenia Rud dla życia religijnego na Śląsku sięga czasów cysterskich. Świadectwem tego są m.in. pochodzące z tych czasów, powstające tu modlitwy. Jednak jedną z najpopularniejszych form kultu obrazu Matki Boskiej Rudzkiej były pielgrzymki, które przybywały nie tylko z najbliższej okolicy, ale także z całego Śląska, Małopolski i Czech. Dowodem tych czasów są zachowane spisy wotów oraz powstające kopie rudzkiego wizerunku.
Pomimo upadku opactwa cysterskiego kult Maryi przetrwał na Śląsku do dnia dzisiejszego. Maryja Pokorna wciąż gromadzi wokół siebie wiernych przybywających licznie przed Jej rudzki wizerunek.
Wsród pielgrzymów znalazł się również Ojciec św. Jan Paweł II, który w obecnosci półmilionowej rzeszy wiernych, 17 czerwca 1999 roku, na gliwickim lotnisku poświęcił korony dla obrazu Matki Bożej Pokornej z Rud.
Informacje ze strony Kurii Diecezjalnej w Gliwicach
