Sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej w Piekarach
Znana z XII-wiecznych dokumentów historycznych osada Piekary, od 1303 r. posiadała niewielki drewniany kościółek pod wezwaniem Św. Bartłomieja, Apostola, zbudowany w stylu romańskim. W bocznym ołtarzu mieścił się wizerunek Maryi Panny (w typie Hodegetrii - Przewodniczki) nieznanego autora i fundatora. Geneza cudowności wzięła początek w XVII wieku. Lud coraz częściej spontanicznie zaczął gromadzić się przed obrazem, by oddawać cześć Matce Bożej. Z relacji zaś ks. Jakuba Roczkowskiego, proboszcza, dowiadujemy się, ze wkrótce po przeniesieniu obrazu z bocznego ołtarza do głównego (1659 r.) nastąpiły liczne wypadki cudownych uzdrowień - wielu niewidomych odzyskało wzrok, a głuchych - słuch. Ludzie nie mogący poruszać się o własnych siłach nagle odzyskiwali władzę nóg. Innym znikały wrzody, zrastały się kości, wracała pamięć. Głośno było o tym w okolicy, i kiedy w 1676 r. wybuchła w Tarnowskich Górach zaraza - jezuici nawołują, aby udać się z pielgrzymką i modlitwą przed obraz Matki Boskiej w Piekarach. Tak tez się stało. Kiedy pielgrzymi wrócili, zaraza zaczęła ustępować, chorzy zdrowieli. W 1680 r. wybuchła zaraza w Pradze. Wieści o cudownym obrazie dotarły i tam.
Cesarz austriacki Leopold I zwrócił się z prośbą o przywiezienie obrazu. 15 marca 1680 r. w uroczystej procesji przeniesiono obraz ulicami Pragi. Zaraza ustąpiła, a arcybiskup praski Wellstein uznał i potwierdził urzędowo cudowność obrazu Matki Bożej.
W drodze powrotnej przewożący obraz o. Schwertfer zatrzymał się w miejscowości Hradec Kralowe, gdzie ludzie również bardzo cierpieli na skutek zarazy. W rok później radcy miasta ofiarowali Piekarom jako dowód wdzięczności obraz wotywny opatrzony napisami: "Hradec Kralowe Królowej Niebios za uratowanie życia i udzielenie zdrowia" oraz "miasto podczas morowego powietrza w roku poprzednim cudownie ocalonem zostało. Dlatego na kolanach przychodzi z wdzięczną miłością". W roku 1683 do Piekar dotarła wieść, że wielki wezyr Kara Mustafa wyruszył z 200-tysięczną armią na podbój krajów chrześcijańskich.
Papież Innocenty XI wzywa króla Jana III Sobieskiego, by ratował chrześcijańską Europę. 20 sierpnia 1683 r. król Jan III Sobieski, zmierzając pod Wiedeń pragnął pomodlić się w piekarskim kościele. Jak podają kroniki król pieszo, między tłumem, rozmawiając z ludźmi doszedł do kościoła, aby wysłuchać mszy i przed obrazem Matki Bożej Piekarskiej prosić o zwycięstwo nad Turkami. Żołnierze polscy odśpiewali "Bogurodzicę". Po mszy król wręczył piekarskiemu proboszczowi dwa złote kielichy i patenę. Modlił się w towarzystwie królowej Marysieńki, królewiczów Konstantego i Aleksandra, magnatów, hetmanów, wojewodów. W 1702 r. ze względu na bezpieczeństwo (walki religijne) wywieziono obraz Matki Bożej do Opola, gdzie znajduje się do dziś w kościele Św. Krzyża. W Opolu ikona przez długi czas nie wyróżniała się szczególną czcią i nie przyciągała pielgrzymek. Natomiast do Piekar, mimo ze w kościele znajdowała się tylko replika obrazu, przybywały pielgrzymki. Maryja udzielała łask proszącym, co trzykrotny superior jezuitów w Piekarach, ks. Jerzy Bellman skwitował słowami - "Nie pędzel tu mocen, ni praca człowieka, ni drzewo. ni płótno, jeno Duch Boży, który sobie to miejsce i ten lud upodobał". Rosnący kult Matki Bożej pociągnął za sobą takie ożywienie ruchu pątniczego w XIX wieku, ze drewniany kościółek okazał się zbyt ciasny. W 1826 roku (11 listopada) proboszczem został ks. Jan Nepomucen Alojzy Ficek, który postanowił wybudować nową, większą, murowaną świątynię.
Konsekracji nowego piekarskiego kościoła dokonał biskup wrocławski kardynał Melchior Diepenbrock 22. sierpnia 1849 roku. Kiedy wznoszono kościół, na zewnątrz przy czterech narożnikach świątyni zbudowano w latach 1844 - 1849 cztery kaplice do odprawiania dodatkowych nabożeństw.
Są to kaplice pod wezwaniem: Św. Teresy, Św. Sebastiana, Św. Franciszka i Matki Bożej Lekarki Chorych. W oknach witrażowych kaplic przedstawionych zostało siedem boleści Matki Chrystusa. Dopóki istniał drewniany kościół, po stronie południowej kościoła znajdował się cmentarz grzebalny ("Boża Rola"). Po założeniu nowego cmentarza obok Kalwarii, zaprzestano grzebania umarłych przy kościele. Pozostałe szczątki zagrzebano pod kaplicami, a dawne tablice nagrobne wmurowano w ściany kaplic obok kościoła. Natomiast na terenie pocmentarnym urządzono Rajski Plac, z krzyżem misyjnym wzniesionym pośrodku. Obecnie na Rajskim Placu odbywają się specjalne nabożeństwa. Wzdłuż muru kościelnego, od strony zachodniej, na kamiennych cokołach umieszczono wykute w kamieniu figury 12 apostołów. l grudnia 1962 r. papież Jan XXIII nadał kościołowi piekarskiemu tytuł "Bazyliki Mniejszej".
Obraz Matki Boskiej Piekarskiej znajduje się w ołtarzu głównym Bazyliki. Pierwotny obraz znajduje się dziś w kościele Św. Krzyża w Opolu (od 1702 r.) Na podstawie badań porównawczych przyjmuje się, ze został on namalowany pod koniec XV lub na początku XVI wieku. Wzorem były na pewno ikony bizantyjskie. Obecnie w ołtarzu głównym piekarskiej Bazyliki znajduje się obraz o wymiarach 97x77 cm, o układzie takim samym jak oryginał - tzn. Maryja trzymająca Dzieciątko na lewej ręce, w prawej trzyma jabłko, jednak znikła widoczna w pierwowzorze bizantyjska surowość formy. Niewiele zostało również z charakterystycznych cech gotyckich: dłonie i palce skrócone, fałdy szat nabrały płynności, przekształcono rysy twarzy, stonowano także, a nawet zmieniono kolory. Powstało więc dzieło nowe, inspirowane wprawdzie poprzednim ujęciem, ale inne od niego.
Namalowany pod koniec XVII wieku obraz początkowo pełnił rolę kopii, po wywiezieniu jednak oryginału do Opola, sam zajął z czasem jego miejsce i zasłynął licznymi łaskami. 15 sierpnia 1925 r. obraz Madonny Piekarskiej koronowano uroczyście koronami, które podarował i poświęcił osobiście papież Pius XI. Korony nałożył nuncjusz papieski w Warszawie - Lorenzo Lauri. Podczas prac przygotowawczych do koronacji obrazu w latach 1924 - 1925, artysta Otto Kawalewski ozdobił strop i ściany sufitu nową polichromią. Główną treścią malowideł ściennych jest uwielbienie Matki Bożej.
Strona Sanktuarium:
www.piekary.bazylika.katowice.opoka.org.pl
