Sanktuarium Matki Bożej Łysieckiej w Gliwicach
Dnia 4. marca 1409r. Michał Bynky funduje szpital z kaplicą pod wezwaniem św. Trójcy. Dnia 21 lipca 1424r., książe Oświęcimski uposaża kapelana szpitala św. Trójcy stałym czynszem z Wójtowej Wsi. W 1711r. dnia 9 września pożar niszczy kaplicę św. Trójcy wraz ze szpitalem. Staraniem ks. Alojzego Hensla kościół zostaje odbudowany (oddzielnie od budynku szpitalnego) i konsekrowany 29 czerwca 1712r.W latach 1836-1838 wybudowany zostaje obecny kościół, po pożarze poprzedniej fundacji. W 1872r. protestancki burmistrz Gliwic Teuchert przekazuje kościół św. Trójcy starokatolikom i dopiero w 1922r. Magistrat Gliwicki osądza czyn Teucherta jako sprzeczny z dokumentem fundacyjnym i przekazuje kościół prawym właścicielom. W 1941r. zacięty hitlerowiec, burmistrz Gliwic Meyer, gwałcąc prawa katolików, przekazuje ponownie kościół starokatolikom.
Dnia 28 września 1945r. Starostwo Grodzkie w Gliwicach przekazuje kościół św. Trójcy katolikom obrządku ormiańskiego. Akt ten potwierdza 14 października 1945r. ówczesny Administrator Śląska Opolskiego ks. dr Bolesław Kominek. W latach 1959 - 1652 przeprowadzono kapitalny remont kościoła. W połowie 1974r. ormiański kościół św. Trójcy zaliczony został do sanktuariów Roku Świętego w Diecezji Opolskiej. Dnia 19 września 1974r. ks. Bp. W. Wycisk konsekrował ołtarz główny.
W nocy z 16 na 17 września 1985r. nieznani sprawcy dokonali włamania do wnętrza kościoła. Ich łupem padły liczne wota i korona z obrazu Matki Boskiej Łysieckiej.
W kościele św. Trójcy w Gliwicach znajduje się od 1950r. łaskami słynący obraz Matki Boskiej Łysieckiej. Nazwa cudownego wizerunku pochodzi od niewielkiego miasteczka Łysiec, położonego 9 km na płd.-zach. od Stanisławowa i zamieszkałego niegdyś przez bogatych kupców ormiańskich. Wizerunek Łysiecki powstał pod koniec XVIw. jako kopia cudownego obrazu Matki Boskiej z Katedry - ormiańskiej w Kamieńcu Podolskim. Według tradycji obraz Łysiecki o wym. 136x98 cm. namalował kapłan Kolumb z ormiańskiego kościoła w Łyścu, pragnął bowiem posiadać w swoim domu wizerunek Matki Boskiej. Przed swoją śmiercią przekazał Obraz swojemu następcy przy kościele łysieckim, kapłanowi Grzegorzowi. Ten także przechowywał Obraz w swoim domu. Jak podaje tekst pieśni otrzymał od Matki Boskiej polecenie, aby Jej obraz przenieść do kościoła, udostępniając go wiernym. Kiedy nie chciał rozstać się ze swoim skarbem, zatrzęsła się ziemia i wtedy postanowił niezwłocznie - przenieść Wizerunek do kościoła.
Kiedy umieszczono obraz Matki Boskiej w ołtarzu kościoła łysieckiego, miały miejsce pierwsze cuda. W 1669r. kasztelan krakowski Andrzej Potocki funduje duży drewniany kościół ormiański w Łyścu, jako miejsce przechowywania cudownego Obrazu i bogato go wyposaża. Podczas wielkiego pożaru Łyśca w 1779r. spłonął także kościół ormiański, Wizerunek jednak uratowano. Hrabina Anna Kossakowska w 1782r. funduje nowy kościół. Pożar Łyśca dnia 16 lipca 1830r. niszczy kościół. Obraz wraz z wotami uratowano.
Budowę obecnego murowanego kościoła ormiańskiego w Łyścu rozpoczęto dnia 15 września 1834r. a konsekrowano - 23 czerwca 1883r. Podczas I wojny światowej, pod koniec 1916r. Łysiec okupowany był przez wojska rosyjskie. Miasteczko zostało zniszczone a kościół zrujnowany. Skradziono korony, suknie i wota z cudownego Obrazu. Kapitan rosyjski Piotr Aniczków ratując Wizerunek przed zniszczeniem wywiózł go do Stanisławowa i dnia 10 maja 1917r. umieszczono go w stanisławowskim kościele ormiańskim.
W 1919r. sprawiono nowe korony i suknie a dnia 7 września 1920r. w uroczystej procesji z udziałem całego duchowieństwa Stanisławowa i tysięcy wiernych przeniesiono Wizerunek do Łyśca umieszczając go ponownie w ołtarzu - głównym odnowionego ormiańskiego kościoła. Rozpoczęto starania o koronację Obrazu, ale - wszystko przerwał wybuch II wojny światowej.
W latach 1944 - 1945. Obraz przechowywano w Stanisławowie. Ostatni proboszcz ormiański w Łyścu, ks. J. Magierowski, opuszczając Łysiec w 1945r. zabrał ze sobą obraz Matki Boskiej i dotarł do Starych Budkowicpod Opolem, gdzie Obraz przechowywano do 1949r. Następnie Obraz przeniesiono do Czarnowąs, a dnia 1 października 1950r. duszpasterz ormiański w Gliwicach ks. K. Roszko przeniósł Wizerunek do Gliwic - umieszczając go w ołtarzu głównym ormiańskiego kościoła św. Trójcy, gdzie znajduje się do dziś.
W 1954r. dzięki staraniom Tadeusza Rozłuckiego, pochodzącego ze Stanisławowa, a zamieszkałego w Gliwicach, cudowny Obraz poddano gruntownej konserwacji w Krakowie. W nocy z 16 na 17 września 1985r. nieznani sprawcy dokonali włamania do wnętrza kościoła ormiańskiego. Ich łupem padły wota oraz korona ze skroni Matki Boskiej.
Najstarsze wzmianki o cudownym Obrazie Łysieckim i o kulcie jakim go otaczano, podają teksty "Litanii do Najświętszej Maryi Panny Łysieckiej", "Godzinek" i pieśni do Matki Boskiej Łysieckiej w książeczce wydanej drukiem w pocz. XIXw. z dedykacją do Najświętszej Bogurodzicy w Łyścu w cudownym obrazie wsławionej, wydanej przez kapłana ormiańskiego, który się "urodził, wzrósł i zestarzał pod Jej macierzyńskim okiem, pomimo niezwykłych życia kolei". Podczas przenoszenia Obrazu do kościoła, - uzdrowiony został kaleka a dwoje dzieci przywróconych do życia. Papież Pius VI pochwalając nabożeństwo wiernych do Matki Bożej Łysieckiej, nadał w 1781r. odpust zupełny na wszystkie uroczystości Maryjne.
Przy kościele łysieckim istniały dwa bractwa maryjne: Niepokalanego Poczęcia NMP i Różańcowe, założone w 1781r. przez arcybiskupa ormiańskiego, ks. Jakuba Augustynowicza. W 1812r. bogaty kupiec ormiański z Łyśca, Mikołaj de Hasso Agospowicz fundował piękne korony i suknie na obraz Matki Boskiej, wykonane w Monachium. Skradzione zostały w 1916r.
Uratowany przez kapitana Aniczkowa Obraz ozdobiono w 1919r. nowymi sukniami i koronami. W każdą sobotę przybywały do Łyśca grupy pielgrzymów. Przede wszystkim uroczystość Wniebowzięcia NMP, obchodzona w Łyścu w dniach 14-18 sierpnia zwożono chorych, cierpiących na rozmaite dolegliwości po to, aby otrzymali błogosławieństwo - cudownym Wizerunkiem. W XIXw. istniał zwyczaj układania chorych na ziemi wokół kościoła łysieckiego. Następnie wynoszono cudowny Wizerunek na feretronie z kościoła i obnoszono go nad leżącymi na ziemi chorymi.
Po przewiezieniu Obrazu do Gliwic i umieszczeniu go 1 października 1950r. w kościele ormiańskim, kult ożył na nowo. Założono nową księgę łask, otrzymywanych na pośrednictwem Pani Łysieckiej. W każdą środę sprawowana jest uroczysta nowenna przed cudownym Wizerunkiem. Rozpoczęto starania o przeprowadzenie koronacji cudownego Wizerunku. Ojciec święty Jan Paweł II - podczas swojej drugiej pielgrzymki do Ojczyzny, dnia 12 czerwca 1987r. w czasie Apelu na Jasnej Górze dokonał poświęcenia nowych koron na obraz Matki Boskiej Łysieckiej.
Koronacja cudownego Wizerunku odbyła się dnia 3 września 1989r. w Gliwicach na placu obok ormiańskiego kościoła. Uroczystą Mszę św. koronacyjną w obrządku ormiańskim celebrował Patriarcha - Katolikos Ormian Katolików, Howannes Bedros XVIII Gasparian, w obecności Episkopatu Polskiego i Ormiańskiego oraz duchowieństwa i rzesz wiernych obrządku łacińskiego i ormiańskiego.
Modlitwa
Pod Twoją obronę uciekamy się o cudowna w tym obrazie. Maryjo.
Wysłuchaj mnie, żebrzącego tu dzisiaj przed Tobą.
Przyjmij łzy, wzdychania i prośby moje.
Pod twoją obronę uciekam z ufnością o Maryją, pewnych strapionych pociecho.
Ty nas uciekających się do Ciebie w smutku i nieszczęściach cieszyła i ratowała.
Pociesz i mnie, o Łysiecka Pani w smutkach i utrapieniach teraźniejszych a szczególnie w godzinę śmierci mojej.
Amen!
